دلایل اهمیت پرورش و انتخاب نژاد تخم گذار مرغ بومی

مرغ بومی

پرورش طیور به ویژه مرغ بومی از گذشته های دور در ایران رایج بوده است. خانواده های روستایی و عشایری، با نگهداری تعدادی مرغ و خروس، آن ها را پرورش می دادند و با استفاده از گوشت، تخم و پر آن ها، بخشی از نیازهای افراد خانواده را برطرف می کردند. همچنین مقدار اضافی مرغ و تخم مرغ تولیدی را به شهرها برده و می فروختند. امروزه نیز در بیشتر روستاهای کشور با کمترین هزینه و امکانات، پرورش مرغ بومی به صورت گله های کوچک انجام می شود. هرچند این گله ها معمولا به علل بهداشتی، تغذیه ای و ژنتیکی تولید و بازده کمی دارند و نقش آن ها در اقتصاد و تغذیه روستاییان محدود می باشد.

رفتار شناسی مرغ بومی

مرغ بومی به صورت طبیعی از ۵ تا ۱۱ سال، بسته به نژاد، عمر می کند. در مرغداری تجاری یک جوجه گوشتی تا قبل از کشتار تنها شش هفته زندگی می کند. جوجه های نیمه گوشتی و پرورش یافته در محیط باز تا ۱۴ هفته هم نگهداری می شوند. مرغ های تخمگذار هم تا یک سال حدود ۳۰۰ تخم گذاشته و پس از آن توانایی آن ها در تخمگذاری کاهش می یابد و به کشتارگاه فرستاده می شوند تا از آن ها در غذای بچه، حیوانات خانگی، پای و غذا های پرورده استفاده شود. مرغ های بومی در درون خود یک نوع سلسله مراتب (pecking order) دارند که در آن عده ای از پرندگان در بدست آوردن غذا و محل استراحت برتری دارند. برداشتن مرغ و خروس ها از گله سبب اخلال در این نظم می شود تا دوباره سلسله مراتب جدید برقرار شود. افزودن پرندگان جدید به ویژه پرندگان جوان به گله معمولا موجب نزاع و ایجاد جراحت می شود. مرغ های بومی تمایل دارند که در جایی تخمگذاری کنند که از قبل در آنجا تخم بوده باشد و تخم های آشیانه های اطراف را نیز به محل خود انتقال می دهند.

دلایل اهمیت پرورش و نگهداری مرغ بومی

• حفظ ذخایر پر ارزش ژنتیکی مرغ های بومی، بهبود تغذیه روستاییان، ایجاد اشتغال و بهبود درآمد آنان
• کاهش بخشی از نیاز کشور به مواد خوراکی طیور مثل ذرت، سویا، گندم، جو و hellip; که از خارج تامین می شود
• مقاومت مرغ بومی در برابر شرایط نامساعد زیستی و بیماری ها
• امکان نگهداری مرغ بومی، با کمترین هزینه و فقط با مصرف باقیمانده سفره و ضایعات کشاورزی
• مقبولیت تولیدات طیور بومی به عنوان محصول ارگانیک (که بدون استفاده از دارو پرورش یافته اند) در میان مصرف کنندگان
• بیشتر بودن مزیت پرورش مرغ بومی در بستر، نسبت به نگهداری در قفس
• گوشت مرغ و تخم مرغ دارای ارزش غذایی زیادی بوده و تامین کننده پروتیین حیوانی روستاییان می باشد
• تهیه محل و جایگاه پرورش مرغ، برای روستاییان بسیار آسان تر از فراهم کردن محل و جایگاه برای پرورش دیگر حیوانات اهلی می باشد
• در شرایط زندگی عشایری که اغلب یخچال وجود ندارد، نگهداری تخم مرغ بسیار ساده از سایر منابع پروتیینی است. (تخم مرغ های بی نطفه، در درجه حرارت متعدل، کیفیت خود را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز حفظ می کنند)
• گوشت مرغ به خاطر سهل الهضم بودن، می تواند غذایی مناسب برای افراد کهنسال یا بیمار روستایی باشد
• نگهداری و پرورش مرغ های بومی، به دلیل نیاز نداشتن به امکانات و تجهیزاتی که در پرورش مرغ های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند و نیز داشتن مقاومت بیشتر و سازگاری با اقلیم بومی، آسان تر است
• خانواده های روستایی فاقد زمین نیز، توانایی نگهداری از چند قطعه مرغ را با حداقل امکانات دارند
• زنان و دختران روستایی به عنوان یک نیروی کار مناسب می توانند مدیریت و نگهداری از یک گله کوچک مرغ را بر عهده گیرند که درآمد جنبی حاصل از آن، در اقتصاد خانوار روستایی اهمیت زیادی دارد
• پرورش مرغ بومی و تولیدات آن، واحد تولیدی کوچکی را به وجود می آورد که نیاز به تکنولوژی خاصی ندارد
• با نگهداری و پرورش طیور، خانوار روستایی به ویژه کودکان، با پرندگان، بیش از پیش خو می گیرند و می تواند سرگرمی خوبی برای آنان باشد

انتخاب نژاد های تخم گذار

از نظر ظاهری، مرغ تخم گذار، سرحال، قوی، پر تحرک و بسیار پر خور است. به تدریج که میزان تخم گذاری زیاد می شود، رنگدانه های بدن، کاهش می یابد. جوجه های نژاد تخم گذار از ۴ تا ۶ ماهگی به تخم می آیند. به علاوه جوجه خروس های این نژاد هم زودتر به بازار مصرف می رسند. حدود ۱۸ تا ۲۰ مرغ بومی تخم گذار، می تواند برای یک خانوار ۶ نفری، دست کم یک تخم مرغ به ازای هر نفر در روز تولید نماید.

برای شروع کار نگهداری و پرورش مرغ، راه های متفاوتی وجود دارد:

• استفاده از مرغ بومی تخم گذار
• استفاده از تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
• خرید جوجه یک روزه بومی مناسب از مراکز تایید شده
• خرید جوجه ۱ تا ۲ ماهه و پرورش آن ها (این روش، هر چند از روش های قبلی کمی گران تر است، اما مطمئن تر می باشد و برای بار اول پیشنهاد می شود.)