مقدمه ای بر صنوبرکاری و مشخصات گیاهشناسی صنوبر

صنوبرها درختانی هستند که سریع رشد می کنند و دوره بهره برداری از چوب آن ها به خاطر رشد زیاد آنان، کوتاه است. این درختان تا ۵۰ متر مکعب در هکتار نیز می توانند چوب تولید کنند. ازدیاد و کاشت صنوبر با استفاده از قلمه به راحتی امکان دارد و پس از کاشت، به جز آبیاری مراقبت زیادی لازم ندارد.

تاریخچه صنوبر

منابع طبیعی تجدید شونده، بستری برای رونق کشاورزی و عرصه ای برای تولید چوب، تکیه گاهی برای محور توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مخزنی برای ذخیره آب، پشتوانه ای برای تولید پایدار  می باشد.

درختکاری به منظور تولید چوب سابقه ای چند هزار ساله دارد. از آن جا که جوامع اولیه روستایی جهت احداث ساختمان و پناهگاه های خود به چوب درختان متکی بودند، با افزایش مصرف درصدد تولید چوب مورد نظر خود برآمدند. بنابراین در زمین های حاصلخیز حاشیه رودخانه ها، نهرها و همچنین اطراف خانه ها و مزارع اقدام به کاشت انبوه درختان نمودند.

با گذشت قرن ها آدمیان به تجربه دریافتند که برخی گونه ها جهت کاربردهای مورد نیاز آن ها بیشتر به کار می آیند. بدین جهت کاشت اینگونه درختان را در دستور کار خود قرار دادند. یکی از این گونه های پر محصول که بعد ها مورد توجه قرار گرفت درختان صنوبر می باشند که چند ویژگی مهم را دارا هستند.

با توجه به افزایش جمعیت و بهره برداری غیراصولی از عرصه های جنگلی منابع با ارزش روز به روز کاهش یافته و با توجه به نیاز مردم به محصولات مختلف جنگلی مانند کاغذ; که باید از درخت تامین گردد و این امر باعث کاهش منابع جنگلی گردیده و جبران کمبود مواد جنگلی مورد نیاز را باید از طریق افزایش کشت گونه های با رشد سریع مانند صنوبر، اکالیپتوس; جبران نمود و با کاشت گونه های مختلف سریع الرشد در عرصه هایی که قابلیت کشت این گونه را دارد، در جهت تامین چوب که به عنوان یکی از فرآورده های مهم طبیعت و مواد اولیه بیش از ۴۵۰۰ نوع محصول در اقتصاد کشور نقش ایفا می نماید گام برداریم.

در تمامی گونه های این درخت، صنوبر به سادگی با قلمه تکثیر می شود، رشد آن سریع و دارای چوبی سفید و یک دست می باشد. کاشت صنوبر علاوه بر این که به صورت تک درخت و ردیفی امکان پذیر است حتی در شکل انبوه بیشه مانند می تواند به عنوان بادشکن و دیواره های سبز مورد استفاده قرار گیرد.

درآمد حاصل از صنوبرکاری نیز قابل توجه است. به همین دلیل یک صنوبرکار می تواند با کاشت گونه های پرمحصول و با رعایت نکات فنی، تولید و درآمد خود را تا دو برابر افزایش دهد. مجموعه این ویژگی ها باعث شده است تا در بیشتر نقاط ایران بسته به شرایط آب و هوایی، کاشت گونه های مختلفی از صنوبر به صورت گسترده مورد توجه قرار گیرد.

در قرن اخیر کشورهای مختلف جهان نیز با توجه به کاهش سطح جنگل ها و رشد مصرف به فکر افتاده اند تا با کاشت صنوبر چوب مورد نیاز خود را تولید کنند. امروزه کشورهایی همچون ایتالیا، یوگسلاوی و حتی ترکیه در سطح وسیعی به کاشت درخت صنوبر روی آورده اند و بخش قابل توجهی از نیازهای خود را از چوب این درختان تامین می کنند.

کاشت گونه های خارجی صنوبر در ایران از حدود ۴۰ سال پیش عمدتا در شمال کشور و به صورت پراکنده در دیگر مناطق کشور شروع شد. اما اکنون صنوبرکاران به ارزش های غیرقابل انکار این درختان پی برده اند، به طوری که امروزه در مناطق شمالی کشور کاشت این درختان حتی در حاشیه خانه ها، جاده ها و مزارع معمول شده است.

امروزه از چوب صنوبر در صنایع گوناگون از قبیل جعبه سازی، مبلمان سازی، کبریت سازی، صنایع نئوپان و صنایع کاغذسازی استفاده می شود.

اهمیت کشت صنوبر و موارد استفاده آن

صنوبرها درختانی هستند که سریع رشد می کنند و دوره بهره برداری از چوب آن ها به خاطر رشد زیاد آنان، کوتاه است. این درختان تا ۵۰ متر مکعب در هکتار نیز می توانند چوب تولید کنند. ازدیاد و کاشت صنوبر با استفاده از قلمه به راحتی امکان دارد و پس از کاشت، به جز آبیاری مراقبت زیادی لازم ندارد. همچنین کاشت صنوبر عامل مهمی در کنترل سیل است و بهتر از بوته ها و درختچه ها، سرعت جریان آب را کم می کند. در نتیجه از به وجود آمدن خسارت های ناشی از سیل جلوگیری می کند.

صنوبرها درختان گروهی هستند و کاشت انبوه آن ها در کنار هم امکان پذیر است. به علاوه بریدن چوب صنوبر به مجوز منابع طبیعی نیاز ندارد. چوب صنوبر نرم، سفید، سبک، همگن و خوشکار است و قابلیت خوب چسب خوری و میخ و پیچ خوری داشته و برای همین در صنایع مختلف چوب کاربرد فراوان دارد.

بیشترین استفاده چوب صنوبر در کبریت سازی، جعبه سازی و کاغذسازی است. همچنین مقاومت چوب صنوبر در برابر خمیدگی باعث شده است تا در خانه سازی و ساخت اسکلت های بتونی به عنوان چوب قالب استفاده شود. پوست چوب صنوبر به راحتی کنده و خشک می شود. بنابراین هزینه زیادی برای خشک کردن آن لازم نیست.

مشخصات گیاهشناسی صنوبر

صنوبر درختی است که سریع رشد و خزان می کند. برگ های آن پهن است که با آرایش متناوب بر روی ساقه قرار دارند. گل های صنوبر تک جنسی و آرایش گل ها به صورت شاتون و میوه آن کپسولی است که با دو شکاف از بالا باز می شود. دانه های صنوبر ریز و کوچکتر از دانه های خاکشیر است و به رنگ سیاه و پوشیده از کرک های سفید و پنبه ای است.

صنوبر گیاهی دو پایه است، یعنی گل نر روی یک درخت و گل ماده روی درخت دیگر قرار دارد و گرده افشانی آن ها به وسیله باد انجام می شود. کرک های سطح بذر در انتقال آن به وسیله باد انجام می شود. کرک های سطح بذر در انتقال آن به وسیله باد موثر بوده و انجام عمل گرده افشانی را سرعت می بخشد.

منبع: سازمان جنگل ها و مراتع کشور

نوشته قبلی

دلایل اهمیت پرورش و انتخاب نژاد تخم گذار مرغ بومی

نوشته بعدی

نکات مهم در پرورش مرغ بومی