مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
عوامل بیماری زای خاک زی مانند نماتدها باعث وارد آمدن خسارتهای جدی به گیاهان زراعی و باغی می شوند. به دلیل خطرات زیست محیطی، مصرف سموم کشاورزی کمتر از گذشته توصیه می شود. آفتابدهی خاک، روشی غیر شیمیایی است که بسیاری از انگل ها و آفت های کشاورزی را کنترل می کند.
در این روش که بسیار ساده، با صرفه و برای محیط زیست بی خطر است، با به دام انداختن انرژی گرمایی خورشید، تغییرات مثبت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در خاک ایجاد می شود. در این روش با کشیدن پلاستیک شفاف بر روی خاک مرطوب در ماه های گرم تابستان، دمای خاک تا حدی بالا می رود که برای بسیاری از انگل های گیاهی خاک، بذر علفهای هرز، نماتدها و بعضی از کنه ها کشنده است. آفتابدهی خاک همچنین با افزایش نیتروژن و سایر مغذی های ضروری دسترسی به آنها را تسهیل می کند و موجب افزایش محصول می شود.
روش آفتابدهی
1- آماده سازی زمین : زمین مورد نظر باید مسطح و عاری از علف هرز، باقیمانده گیاهی یا کلوخه درشت باشد که باعث بالا آمدن پلاستیک می شود.
٢- کشیدن پلاستیک : پلاستیک شفاف با حداقل فاصله بر روی سطح زمین کشیده و لبه های آن به طور کامل و به صورتی با خاک پوشانده می شود که اطراف پلاستیک کاملا به زمین متصل شود.
۳- آبیاری خاک : خاک باید با توجه به امکانات موجود به صورت دستی یا مکانیزه، قبل از کشیدن پلاستیک کاملا آبیاری و خیس شود و بعد بلافاصله روی آن پلاستیک کشیده شود.
4- مدت گرمادهی : کشتن عوامل بیماری زا به زمان و مدت گرمادهی بستگی دارد؛ هر چه این مدت بیشتر باشد عمق کنترل بیشتر خواهد بود. بعضی از عوامل بیماری زا ظرف چند روز کشته می شوند، ولی حداقل چهار تا شش هفته زمان لازم است تا گرمای خورشید کاملا به عمق خاک نفوذ کند. سپس پلاستیک برداشته و زمان کافی داده می شود تا خاک خشک و قابل کشت شود. بیشترین گرمای خاک در روزهای بلند، آسمان صاف، باد کم و دمای زیاد هوا ایجاد می شود؛ بنابراین گرم ترین ماههای فصل تابستان برای این کار مناسب است.
۵- رنگ پلاستیک : بهترین نوع پلاستیک برای این کار، پلاستیک بی رنگ یا شفاف است که بیشترین انرژی خورشید را از خود عبور می دهد. در این حالت دمای خاک بیشتر از زمانی خواهد بود که پلاستیک سیاه رنگ به کار می رود.
6- ضخامت پلاستیک : پلاستیک با ضخامت یک میلی متر مؤثرترین و اقتصادی ترین نوع برای گرمادهی خاک است. البته در مقایسه با نوع ضخیم، پلاستیک های نازک آسان تر سوراخ یا پاره می شوند و تحمل بادهای سنگین را ندارد. در مناطق بادگیر، ضخامت ۱/۵ تا دو میلی متر مناسب تر است. در هر حال پلاستیک های با ضخامت بیشتر انرژی کمتری را از خود عبور می دهند.
خاصیت آفتابدهی
کنترل نماتدها : موفقیت این روش به این دلیل است که دما بین 2 تا ۱۵ درجه سانتی گراد بیشتر از دمای خاک تیمار نشده بالا می رود و نماتدها را از بین می برد. اغلب نماتدها و عوامل بیماری زا، دمای بیش از ۳۷ درجه سانتی گراد را به مدت طولانی تحمل نمی کنند. گرما مستقیما نماتدها را می کشد یا ضعیف می کند به طوری که نمی توانند به گیاه صدمه بزنند. آفتابدهی خاک بیشترین اثر را بین عمق پنج تا 45 سانتی متری خاک دارد. در باغها هم از این روش با تغییراتی برای کنترل نماتدها استفاده می شود. این روش علاوه بر نماتدها بعضی از عوامل بیماری زا مانند بذر علفهای هرز و بیمارگرهای گیاهان را نیز کنترل می کند.
افزایش رشد گیاه : گیاهان در خاکهای ضدعفونی شده سریع تر رشد می کنند و محصول بیشتر و بهتری می دهند. علت این کار تغییرات ایجاد شده در محیط خاک پس از گرمادهی است. این امر را می توان ناشی از مجموع آثار کاهش جمعیت نماتدها، بیمارگرها و علفهای هرز، جلوگیری از تبخیر و ذخیره کردن آب، افزایش مواد مغذی خاک و موجودات مفید دانست.
صرفه اقتصادی
استفاده از این روش برای کنترل نماتدها و سایر عوامل بیماری زا نسبتا باصرفه است. سوددهی آن هم به قیمت پلاستیک، سطح زیر پوشش، نوع آبیاری (دستی، مکانیزه)، کارگر و … بستگی دارد و در مقایسه با هزینه سایر روشهای کنترل سنجیده می شود.
