نقش بتایین چغندر قند در تغذیه طیور و آبزیان

تاریخ انتشار: 10 بهمن 1400

بتایین چغندر قند به علت داشتن خواص بسیار زیاد به عنوان ماده کمکی به غذای مرغ تخمگذار، جوجه گوشتی و ماهی پرورشی اضافه می شود.

چغندر قند گیاهی است دو ساله که به صورت گیاهی یک ساله زراعت می شود و سازگاری وسیعی با شرایط محیطی متنوع دارد، در برابر سرما و گرما نسبتا مقاوم است، تحمل خشکی را دارد و به شوری خاک نیز مقاوم است. گیاه چغندرقند علاوه بر اینکه یکی از گیاهان اصلی تولید قند در کشور است، فواید دارویی زیادی نیز دارد.

اهمیت دارویی چغندر قند

از قدیم چغندر به عنوان گیاهی ملین، تقویت کننده کلیه و درمان کننده التهاب مجاری ادراری و مؤثر در سم زدایی از بدن و تصفیه کبد مطرح بوده است؛ امروزه نیز برای درمان بیماری هایی نظیر سرطان، آرتروز، لخته شدن خون و کاهش کلسترول بد به آن توجه می شود، به طوری که مصرف توأمان یکی از شکل های بتایین چغندر قند با داروی ضدسرطان موجب کاهش دوز داروی مصرف می شود.

تأثیرات دارویی چغندر به شکل های مختلف بتایین آن مربوط است. بتایین موجود در چغندر بیشتر از سایر گیاهان زراعی است (شکل ۱).

ترکیبات چغندر و تأثیرات دارویی آن

در جدول ۱ با ترکیبات معدنی، ویتامین ها و اسید آمینه موجود در چغندر قند و همچنین تأثیرات دارویی آن آشنا می شوید.

بتایین چیست؟

بتایین نوعی ترکیب چهارگانه آمونیومی است که یک گروه اسید کربوکسیلیک دارد. گلایسین بتایین که بیشتر به عنوان بتایین شناخته شده است، از نظر ساختار، و نه بیوشیمیایی، ساده ترین آمینواسید است. انسان بتایین را از غذاهای حاوی بتایین یا مواد دربردارنده کولین به دست می آورد. تخمین زده می شود که جذب غذایی بتایین در بدن انسان از یک تا دوونیم گرم در روز متغیر باشد (شکل ۲).

بتایین به گستردگی در منابع غنی غذایی مثل غذاهای دریایی (به خصوص بی مهرگان دریایی)، جوانه یا سبوس گندم و اسفناج (حدود یک درصد) وجود دارد. بتایین اولین بار در قرن نوزدهم و در عصاره چغندر شناسایی شد.

بتایین چغندر قند

بتایین موجود در ملاس چغندر قند به علت داشتن خواص بسیار زیاد به عنوان ماده کمکی به غذای مرغ تخمگذار ، جوجه گوشتی و ماهی پرورشی اضافه می شود. به علت اینکه ماده ای صددرصد طبیعی است، نقش پررنگی در سلامت انسان دارد.

از طرفی، باتوجه به اینکه سطح زیر کشت چغندرقند در کشور حدود ۱۰۰ هزار هکتار است، با استخراج این مواد می توان در تولید داروهای مؤثر برای انسان و طیور از آنها استفاده کرد و کشور را از واردات این مواد به خصوص مواد مکمل غذایی برای طیور بی نیاز کرد. بتایین موجود در ملاس ریشه چغندر قند قابل استحصال است و لذا استخراج بتایین از ملاس می تواند به عنوان فرایندی جانبی در کارخانه های قند انجام شود (شکل 3).

نقش بتایین در طیور و آبزیان

بتایین بیش از ۵۰ سال است که به عنوان ماده کمکی به غذای حیوانات اضافه می شود و با نام تجاری بتافین در جیره طیور کشور استفاده می شود. مصرف این ماده در حیوانات فشار اسمزی را تنظیم می کند و در سیستم عصبی، ایمنی، کلیه و قلب نقش های متفاوتی ایفا می کند. با توجه به اینکه گروه متیل در بدن موجودات زنده سنتز نمی شود، استفاده از منابع غذایی مانند بتایین، کولین، متیونین، ویتامین های ب ۱۲ و ب ۶ و اسید فولیک در تأمین گروه متیل دارای اهمیت بیشتری است.

برای افزایش دانش و مهارت خود در رابطه با موضوعات این مقاله، پکیج های آموزشی زیر را از دست ندید

اثر بتایین بر آبزیان

تحریک اشتها؛
کاهش فشار اسمزی ناشی از تغییر محیط (بتائین به عنوان تنظیم کننده اسمزی به غذای ماهی پرورشی اضافه می شود تا از ماهی در مقابل عبور از شوری کم به زیاد محافظت کند)؛
تحریک رشد؛
افزایش درصد ماندگاری؛
بهبود کیفیت لاشه از طریق کاهش چربی و افزایش پروتئین .

اثر بر مرغ تخم گذار و جوجه گوشتی

دفع بی کربنات از بدن مرغ تخم گذار و جلوگیری از شکسته شدن پوسته تخم مرغ در گرما؛
تنظیم فشار اسمزی و در نتیجه پایداری شرایط روده برای جذب حداکثر مواد مغذی از طریق مخاط روده؛
دارای خاصیت تنظیم آب سلول، تنظیم و کاهش میزان انرژی حیوان برای تبادلات یونی و جلوگیری از بروز اسهال در طیور؛
مؤثر در کاهش چربی و افزایش پروتئین و در نتیجه بهبود کیفیت لاشه؛
افزایش وزن بدن، به طوری که وزن سینه جوجه گوشتی بیشتر و چربی محوطه بطنی کمتر می شود؛
تأثیر مثبت در رفع عارضه کبد چرب در طیور تخم گذار داخل قفس.

نویسندگان : سمر خیامیم، بابک بابایی و داریوش طالقانی