رقم نخود آرمان مناسب کشت در مناطق دیم

نخود آرمان با نام FLIP 90-96 C از «مؤسسه بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک» (ایکاردا) دریافت شد. نخود آرمان در مقایسه با نخود بیونیج، جم، هاشم و رقم محلی گچساران که به ترتیب ارقام شاهد استانهای کرمانشاه، ایلام، گلستان و کهگیلویه و بویر احمد هستند از عملکرد بیشتری برخوردار و همچنین نسبت به بیماری برق زدگی مقاوم است. این نخود تیپ «بوته ایستاده» دارد که مناسب برداشت مکانیزه است و در سال ۱۳۸۳ معرفی شد.

بر اساس آزمایش هایی که به صورت کشت پاییزه طی سالهای ۸۲-۱۳۷۱ در ایستگاه های تحقیقاتی گرگان و گنبد، کرمانشاه، ایلام و گچساران و مزارع کشاورزان در استان های مذکور انجام شده است، رقم آرمان دارای متوسط عملکرد ۱۶۵۱ کیلوگرم در هکتار است. به طور کلی درصد افزایش عملکرد این رقم نسبت به کلیه ارقام شاهد طی ۱۱ سال ارزیابی در استانهای مذکور، ۱۵۶ درصد بوده است.

مشخصات زراعی نخود آرمان

متوسط ارتفاع رقم آرمان در استان گلستان، کرمانشاه، ایلام و کهگیلویه و بویر احمد ۵۵ سانتی متر است که بیشترین ارتفاع این رقم در استان گلستان برابر با ۱۰۲ سانتی متر است. این رقم دارای تیپ بوته ایستاده است که با کمباین گندم می توان آن را به طور مکانیزه برداشت کرد. با توجه به اینکه رسیدن این رقم ۱۷۱ روز زمان می برد، توصیه می شود در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر کشور، حتما در پاییز کشت شود (شکل ۱ و ۲).

 

 شکل ۱- مزرعه رقم نخود آرمان (کشت پاییزه) در مقایسه با رقم محلی (کشت بهاره)
شکل ۱- مزرعه رقم نخود آرمان (کشت پاییزه) در مقایسه با رقم محلی (کشت بهاره)

 

شکل ۲- ارتفاع بوته رقم نخود آرمان در کشت پاییزه در شرایط دیم در استان لرستان
شکل ۲- ارتفاع بوته رقم نخود آرمان در کشت پاییزه در شرایط دیم در استان لرستان

کیفیت رقم آرمان

دانه رقم نخود آرمان کرم رنگ و نسبت به رقم محلی از زودپزی بالایی برخوردار است. میزان پروتئین آن ۲۶٫۵ درصد و وزن ۱۰۰ دانه اش بین ۳۰ تا ۴۲ گرم متغیر است (شکل ۳).

 

رقم نخود آرمان مناسب کشت در مناطق دیم
شکل ۳- اندازه و رنگ بذر رقم نخود آرمان

مقاومت به بیماری

ارزیابی این رقم در طی ۱۱ سال در شرایط مزرعه و در شرایط مه پاشی در ایستگاه های تحقیقاتی و مزارع کشاورزان در استانهای گلستان، کرمانشاه، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد و همچنین در شرایط آلودگی مصنوعی در گلخانه در ورامین نشان داد که این رقم نسبت به بیماری برقی زدگی مقاوم است (شکل ۴). این رقم به نژادهای بیماری پژمردگی فوزاریمی استان گلستان مقام است ولی در استان ایلام حساسیت نشان داده است، از این رو توصیه می شود در مزارع آلوده به بیماری پژمردگی فوزاریمی، این رقم کشت نشود.

شکل 4- مقاومت رقم آرمان به بیماری برق زدگی در مقایسه با حساسیت رقم نخود محلی در ایستگاه تحقیقات گچساران
شکل ۴- مقاومت رقم آرمان به بیماری برق زدگی در مقایسه با حساسیت رقم نخود محلی در ایستگاه تحقیقات گچساران

مناطق کشت نخود آرمان

رقم نخود آرمان برای کشت در استانهای کرمانشاه، لرستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان معرفی شده است. در استان لرستان این رقم در مزارع کشاورزان از عملکرد بالایی در مقایسه با رقم محلی «گریت» برخوردار بوده است به طوری که در سال زراعی ۸۳-۱۳۸۲ از یک هکتار رقم نخود آرمان، یک هزار و ۸۰۰ کیلوگرم به طور مکانیزه (با کمباین معمولی گندم برداشت شده است (شکل ۲). لذا این رقم برای مناطق معتدل و نیمه گرمسیری و گرمسیری کشور از جمله استانهای کرمانشاه، لرستان، ایلام، گلستان و شهرستان گچساران در کشت پاییزه توصیه می شود.

توصیه های زراعی

۱) تاریخ کشت

مناسب ترین تاریخ کشت این رقم از ۱۵ آبان تا ۱۵ آذر ماه است.

۲) میزان بذر

برای کشت رقم نخود آرمان میزان ۲۶ بوته در متر مربع در شرایط کشت با ردیف کار (پنوماتیک، هاسیا و کشت گستر) توصیه می شود (شکل ۵) که با توجه به وزن ۱۰۰ دانه آن، میزان مصرف بذر در هکتار بر حسب کیلوگرم قابل محاسبه است (به وزن ۱۰۰ دانه این رقم در آن منطقه بستگی دارد که میزان بذر آن از ۷۸ کیلوگرم تا ۹۰ کیلوگرم متغیر است).

شکل 5- کشت ردیفی رقم آرمان در مزارع کشاورزان
شکل ۵- کشت ردیفی رقم آرمان در مزارع کشاورزان

۳) فاصله خطوط کشت

فواصل خطوط کشت در گرگان ۵۰ سانتی متر است و در سایر مناطق که بارندگی کمتر با توزیع نامناسبی دارند، فواصل خطوط بین ۳۰-۲۵ سانتی متر توصیه می شود. برای کنترل مکانیکی علف های هرز در فواصل خطوط بین ۳۰-۲۵ سانتی متر، می توان با بستن یک لوله سقوط پس از دو لوله سقوط، نسبت به کنترل مکانیکی علفهای هرز اقدام کرد (شکل ۶).

۴) میزان کود مصرفی

بر اساس نتایج آزمایشها، میزان ازت خالص ۲۰ کیلوگرم و میزان فسفر بر اساس تجزیه خاک تعیین می شود که باید اکسید فسفر (P2O5) خاک سه تا پنج ppm باشد.

۵) برداشت

برداشت نخود آرمان در مناطق معتدل، نیمه گرمسیری و گرمسیری کشور از جمله استان های گلستان، ایلام، لرستان و کهگیلویه و بویر احمد که ارتفاع بوته به بیش از ۷۵ سانتی متر می رسد، با تنظیماتی در غربالها، کوبنده و ضد کوبنده و فشار باد سیستم تمیز کننده در کمباین گندم امکان پذیر است (شکل ۷)، ولی در مناطق معتدل سرد از جمله کرمانشاه که ارتفاع بوته نخود آرمان کمتر از ۶۰ سانتی متر است و همچنین رطوبت نسبی هوا در موقع برداشت در این مناطق کم است، نیاز به استفاده از هد کمباین گندم مجهز به سیستم تغذیه کننده پنوماتیک است (شکل ۸).

شکل ۷- برداشت مکانیزه در مزرعه کشاورزی در سرپل ذهاب کرمانشاه با کمباین گندم بدون استفاده از هد کمباین تغییر شکل یافته
شکل ۷- برداشت مکانیزه در مزرعه کشاورزی در سرپل ذهاب کرمانشاه با کمباین گندم بدون استفاده از هد کمباین تغییر شکل یافته

شکل ۸- برداشت رقم نخود آرمان در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود با کمباین گندم با استفاده از هد کمباین تغییر شکل یافته

شکل ۸- برداشت رقم نخود آرمان در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود با کمباین گندم با استفاده از هد کمباین تغییر شکل یافته