تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی

حال اگر بخواهیم آن ها را در جایی غیر از موطن اصلی شان پرورش داده، نگهداری نماییم ناگزیر به فراهم نمودن و حفظ شرایط خاص هر گیاه خواهیم بود. بنابراین می توان گیاهان آپارتمانی را بر اساس نیاز به عوامل محیطی تقسیم بندی نمود.

نور: در سوخت و ساز گیاهان، تولید مواد آلی و سایر اعمال حیاتی گیاه مخصوصا در رشد و نمو و تولید مثل آنها موثر است.

اشعه مستقیم خورشید: برای اکثر گیاهان آپارتمانی مضر است و نباید آن ها را در معرض نور مستقیم قرار دهید.

شدت نور ( کمیت ): شدت نور، مقدار امواج نورانی است که در واحد زمان به واحد سطح می رسد.

گیاهان سایه دوست: گیاهان طالب نور کم هستند. آکیوبا ( شمشاد ژاپنی )، دیفن باخیا، سرخس ها، فیکوس ها، ماهونیا، فیلو دندرون، پوتوس، برگ عبائی، عشقه، مارانتا و … سایه دوست هستند.

گیاهان آفتاب دوست: گیاهان طالب نور نسبتا زیاد هستند. انواع نباتات گوشتی، برگ رنگین و گیاهانی که گل زیاد تولید می کنند یا اصولا گلشان مورد توجه است مانند کاکتوس ها، شمعدانی ها، بنت القنسول، کلانکوئه، بگونیا، داودی، میخک و … آفتاب دوست هستند.

گیاهان آفتاب دوست را در زمستان باید در محل های کاملا نورگیر ( آفتاب گیر ) آپارتمان، مقابل پنجره های رو به آفتاب ( جنوبی ) بدون پرده و یا مکان هایی که انعکاس نور در آنجا زیاد است قرار دهید. در فصل تابستان، باید آن ها را به محل هایی از آپارتمان که شدت نور کمتری دارند در مقابل پنجره های جنوبی با پرده یا دور از پنجره های جنوبی قرار دهید و یا خارج از آپارتمان زیر سایه درختان منتقل کنید. گیاهان آفتاب دوست را اگر در محل کم نور قرار دهید ساقه ها دراز شده، گیاه بدقواره می شود و گل ها و برگ های مسن آن ها می ریزند و گلدهی شان متوقف می شود.

گیاهان سایه آفتاب دوست: گیاهان طالب نور متوسط ( سایه روشن ) هستند. سجافی، پرومیا، کروتون، سیکلان، کوردیلین، دراسنا و … سایه آفتاب دوست هستند..

گیاهان سایه آفتاب دوست را در آپارتمان در مقابل پنجره های جنوبی با پرده توری یا با فاصله کمی از پنجره های جنوبی بدون پرده یا در مقابل پنجره های شرقی و غربی بدون پرده بگذارید. گیاهان سایه آفتاب دوست را اگر در برابر شدت نور زیاد قرار دهید به شکلی خفیف تر، دچار همان علایم آفتاب سوختگی گیاهان سایه دوست می شوند.

نورهای مختلف ( کیفیت ): کیفیت نور، ترکیب طول موج نور و یا به عبارتی رنگ نور است.

لامپ های گرم ( التهابی ): همان لامپ های معمولی(گلابی) هستند زیرا سیمی از تنگستن درون آن ها گداخته و ملتهب می شود تا نور تولید کند.

در این دسته از لامپ ها، فقط پنج درصد از انرژی الکتریکی به امواج نوری تبدیل می شود که قابل استفاده گیاه می باشد و روشنایی آن ها دارای طیف نوری از بنفش تا مادون قرمز است. در غیاب خورشید برای تحریک گیاه به گل دادن می توانید از لامپ های التهابی که مقدار زیادی نور قرمز و مادون قرمز دارند استفاده کنید.

لامپ های سرد ( فلور سنت ): همان لامپ های مهتابی و جیوه ای هستند، زیرا گاز درون آن ها گرم می شود تا تولید نور کنند. پانزده درصد انرژی الکتریکی در آن ها به امواج نوری تبدیل شده، که قابل استفاده می باشد. روشنایی آن ها دارای مقداری امواج قرمز و فاقد مادون قرمز است. در غیاب خورشید برای وادار کردن گیاه به فتوسنتز می توانید از لامپ های جیوه ای با مهتابی که مقداری امواج قرمز دارند استفاده کنید.

نور خورشید: نور خورشید دارای نوری با کیفیت کاملا متفاوت با نور لامپ های معمولی و فلورسنت و جیوه ای است طیف نوری آن از ماورا بنفش تا مادون قرمز است و مستقیم و غیر مستقیم منبع اصلی انرژی کلیه گیاهان است.

وظایف نورها: وظایف نورهای مختلف در گیاهان متفاوت است و گیاه:

• در نور سبز تنها، عمل فتوسنتز انجام نمی دهد.
• در نور قرمز و آبی حداکثر فتوسنتز را انجام می دهد.
• در نور بنفش و آبی، عطر گل و رنگ قرمز تولید می کند.
• در نور قرمز و مادون قرمز گل می دهد.

مدت تابش نور: واکنش گیاه به مدت تابش متوالی نور وابسته است. گلدهی، رشد و نمو، فتوسنتز تولید شاخه و برگ و نیز ایجاد تکمه و غده و رسیدن دانه در گیاهان، تحت تاثیر پدیده طول نسبی روز و شب و نیز طول مدت تابش نور در شبانه روز قرار دارند.

گیاهان روز کوتاه: گیاهانی هستند که برای گلدهی، به روز کوتاه و در واقع شب بلند نیاز دارند( شب بلند) زیرا اگر طول روز را از حد معینی که در این قبیل گیاهان بر حسب انواع مختلف آن ها، از ۸ تا ۱۱ ساعت در یک شبانه روز متغیر است بلندتر کنید، گل نخواهد داد. داودی، بنت القنسول، آزالیا، کالانکوئه، سیکلامن، کراسولا، حسن یوسف و … از این گروه گیاهان هستند.

گیاهان روز بلند: گیاهانی هستند که با گل دهی، به روز بلند و در واقع شب کوتاه نیاز دارند ( شب کوتاه ) زیرا اگر در طول روز از حد معینی که برای این قبیل گیاهان معمولا از ۱۴ ساعت در یک شبانه روز بیشتر است کوتاه تر کنید، گل نخواهد داد. آلاماندا، هورتانسیا، آگلونما، آگاپانت، ختمی، گلوکسینیا و … از این گروه گیاهانند.

گیاهان بی تفاوت: گیاهانی هستند که برای گلدهی به طول روز معینی نیاز ندارند و در برابر تغییر طول مدت روشنایی در یک شبانه روز واکنش خاصی نشان نمی دهند، زیرا اگر طول روز را کوتاه تر یا بلند تر کنید به سهولت گل می دهند. آپوتیلون، گاردنیا، بنفشه آفریقایی و … از این گروهند.

به منظور درک بهتر اثر مدت تابش متوالی نور بر روی گلدهی گیاهان مختلف، به نمودار زیر توجه نمایید.

از این روش می توانید برای گیاهان آپارتمانی که گل آن ها مورد توجه است مانند بنت القنسول، بعضی بگو نیاها، کالانکوئه و برخی ارکیده ها استفاده نمایید.

امروزه می توانید با به کارگیری تکنیک های روز کوتاه یا روز بلند را در هر موقع از سال و حتی برخی از آن ها مانند داودی یا میخک را در سراسر سال وادار به گلدهی کنید.

توجه ۱ : اگر منظورتان از نوردهی اضافی، رشد رویشی گیاه است باید شدت نور داده شده زیاد باشد ولی چناچه هدفتان فقط گل انگیزی است لامپ های التهابی با شدت نور کم ( حدود یک بیستم مقدار لازم برای رشد رویشی ) نیز کافی است.

توجه ۲ : برای وادار ساختن گیاهان روز بلند به گلدهی در روزهای کوتاه، معمولا طول روز را باید به ۱۶ ساعت برسانید، برای گلدهی گیاهان روزکوتاه در روزهای بلند، باید طول روز را به ۸ ساعت کاهش دهید. زیرا در طول روز ۱۶ ساعته، هر گیاه روزبلند و در طول روز ۸ ساعته، هر گیاه روزکوتاه گل خواهد داد.

زمان مرگ گیاهان مختلف: گیاهان مختلف با توجه به موطن اصلی خود، دارای درجات مختلفی از مقاومت یا سازش با محیط کم نور ( سایه ) هستند. هر گیاهی تا حدی می تواند کم نوری را تحمل کند و از آن به بعد رشد و نمو گیاه مختل شده، نهایتا منجر به مرگ گیاه می شود. این پدیده، برای کلیه گیاهان اعم از آفتاب دوست، سایه آفتاب دوست و حتی سایه دوست یکسان است یعنی هیچ گاه سبزینه داری در تاریکی مطلق قادر به ادامه زندگی نیست. البته عکس این موضوع نیز تا حدی صادق است، یعنی گیاهان آپارتمانی با توجه به موطن اصلی خود نیز دارای درجات مختلفی از مقاومت یا سازش با نور زیاد ( آفتاب ) هستند و کمتر گیاه آپارتمانی می توان یافت ( نظیر کاکتوس ها ) که بتواند در مقابل نور مستقیم خورشید قادر به ادامه زندگی باشد. پس برای هر گیاه، حدی از عدم مقاومت در برابر نور مستقیم خورشید وجود دارد که آن حد نیز نقطه مرگ گیاه است.

پس، هنگامی که گیاه به دلیل کمی یا زیادی نور نتواند در آن محیط ادامه زندگی دهد نقطه مرگ گیاه تلقی می گردد که مسلما برای گیاهان مختلف متفاوت است.

مثلا فیکوس ها محیط های کم نور آپارتمان را به خوبی تحمل می کنند در حالی که نور مستقیم خورشید برایشان زیان آور است. برعکس کاکتوس ها نیاز به نور مستقیم خورشید دارند و در محیط های کم نور آپارتمان بدقواره می شوند و گل نمی دهند.

اصول تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز حرارتی

محدوده دمایی مناسب: هر یک از گیاهان، محدوده دمایی خاصی دارند که در آن دما گیاهان بهترین رشد و نمو را دارند.

توجه: رشد گیاه، نتیجه مستقیم تفاوت مود ساخته شده در فتوسنتز ( درطول روز ) و مواد مصرف شده در تنفس ( در طول شب ) است.

دامنه دمایی مناسب: رشد گیاه را می توانید به صورت دماهایی که در آن ها فتوسنتز زیاد و تنفس متعادل است تعریف نمایید. در چنین محدوده ای حداکثر حصول به دست می آید.

در گیاهان آپارتمانی: چون آب و مواد غذایی عوامل محدود کننده رشد نیستند و میزان فتوسنتز بستگی به میزان نور دارد پس محدوده دمایی آن ها در روزهای آفتابی نسبتا زیاد و در روزهای ابری کمتر است.

گیاهان طالب هوای گرم: گیاهانی هستند که می توانید آن ها را در حداقل ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتیگراد و حداکثر ۲۷ تا ۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. دیفن باخیا، آنتوریوم، آناناس، پرسیاوشان، گل کاغذی، کاکتوس ها، هویا، سانسیوریا را به عنوان نمونه هایی از این گروه گیاهان به خاطر بسپارید.

گیاهان طالب هوای ملایم: گیاهانی هستند که می توانید آن ها را در حداقل ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتیگراد و حداکثر در ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. مارچوبه، برگ عبائی، کالادیوم، سجافی، فاتیسا و فیلو دندرون را به عنوان چند نمونه از این گروه گیاهان به خاطر بسپارید.

گیاهان طالب هوای خنک: گیاهانی هستند که می توانید آن ها را حداقل ۵ تا ۸ درجه سانتیگراد و حداکثر ۱۳ تا ۱۶ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. آروکاریا، آکیوبا، کفشک و موچسب را به عنوان نمونه هایی از این گروه گیاهان به خاطر بسپارید.

توجه: اگر در گیاهان آپارتمانی علایمی نظیر قهوه ای و زرد شدن برگ، ریزش برگ، پوسیدگی یقه و نیز کوتاه شدن فاصله میان گره ها ظاهر شد آن ها را از علایم نا مناسب بودن دما بدانید.

تغییر حرارت و زمان گلدهی عامل دما: عامل دما را در بسیاری از اعمال حیاتی گیاه نظیر تنفس، تبخیر، تعرق، فتوسنتز، بلوغ و گلدهی باید موثر دانست.

فورساژ: به کیفیتی می گویند که می توانید با قرار دادن گیاهان آپارتمانی تحت تاثیز دمای مشخص، زمان گلدهی را در آن ها تغییر دهید. معمولا فور ساژ را می توانید در مورد سیکلامن، سنبل، لاله و سوسن اعمال کنید.

تشکیل گل: گلدهی در گیاهان آپارتمانی در درجه حرارت معینی صورت می گیرد. آزالیا را در دمای بیش از ۱۷ درجه سانتیگراد ویا بنت القنسول را در دمای بالاتر از ۱۴ درجه سانتیگراد می توانید وادار به گلدهی کنید.

تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز آبی

گیاهان آپارتمانی از نظر احتیاجات آبی، سه دسته هستند:

گیاهان طالب آب زیاد: خاک گلدان این گیاهان، باید همیشه مرطوب باشد و قبل از خشک شدن سطح خاک باید آن را دوباره آبیاری کرد مانند: نخل مرداب، هورتانسیا و مارانتا

گیاهان طالب آب متوسط: خاک گلدان این قبیل گیاهان باید نسبتا مرطوب باشد و خشکی آن ها چندان زیاد نباشد زیرا آبیاری پس از تشنگی گیاه موجب ریزش برگ ها می شود مانند فیلودندرون، پوتو، پرومیا، پیله آ، نخل زینتی وشفلرا

گیاهان طالب آب کم ( مقاوم به خشکی ) : این گیاهان، به آب کمی احتیاج دارند. در این گیاهان باید آبیاری را پس از خشک شدن کامل خاک، انجام دهید.

توجه: اگر آبیاری این دسته از گیاهان مدتی به تعویق افتد به گیاه صدمه نمی زند مانند: سانسیوریا، گاستریا، کاکتوس ها و گیاهان گوشتی

تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر رطوبت هوا

گیاهان آپارتمانی را می توان از نظر نیاز به رطوبت هوا، به چند دسته تقسیم کرد:

گیاهان طالب رطوبت نسبی زیاد: که در رطوبت نسبی ۷۵ تا ۹۵ درصد به خوبی رشد می کنند مانند آگلونما، کوردیلین، بنفشه آفریقایی و انواع سرخس ها

گیاهان طالب رطوبت نسبی متوسط: به رطوبت نسبی بین ۵۰ تا ۷۵ درصد نیاز دارند مانند کلرودندرون، برگ بیدی، سانسیوریا، نخل زینتی و سیکلامن

گیاهان طالب رطوبت نسبی کم: به رطوبت نسبی بین ۲۵ تا ۵۰ درصد نیاز دارند مانند گیاهان گوشتی و کاکتوس ها