کتاب روش های کاهش ضایعات محصولات کشاورزی

کاهش ضایعات محصولات کشاورزی کمک شایانی به افزایش تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده بالاتر محصولات خواهد نمود. این عمل می تواند از سطح خودمصرفی تا تجاری گسترش یافته و رضایت خاطر کشاورزان را فراهم نماید.

مقدمه: امنیت پایدار غذایی اهمیت بسزایی دارد. برای تأمین پایدار مواد غذایی، بایستی بهره وری از عوامل تولید به ویژه آب و خاک افزایش یابد و ضایعات مواد غذایی تا حد امکان کاهش پیدا کند. بنابراین کاهش ضایعات به طور مستقیم با امنیت غذایی مرتبط بوده و توجه به عنوان یکی از سیاستهای کلان نظام در برنامه های توسعه ضرورت دارد. از ۶۷ میلیون تن تولیدات کشاورزی در ایران سالانه ۲۰ میلیون تن آن پس از برداشت، از بین می رود که معادل ۵ میلیارد دلار برآورد شده است.

اگر ۲۰ میلیون تن محصول کشاورزی که پس از برداشت از بین می رود به عنوان محصولی نگاه شود که یکی از مواد اولیه اصلی تولید آن آب است، روشن می گردد که این آسیب به محصولات کشاورزی در حقیقت عامل هدر رفت و از چرخه تولید خارج شدن بخش عظیمی از منابع آب شیرین کشور است. از ۶۷ میلیون تن محصول کشاورزی تولید شده در کشور با هدر رفت ۲۰ میلیون تن، ۲۹٫۹ درصد محصولات کشاورزی تولید شده از بین می رود.

در حقیقت ۲۹٫۹ درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی تلف شده و این میزان با بکارگیری روش های صحیح برداشت، حمل، انبار و فرآوری تا حدود زیادی قابل صرفه جویی است. اهمیت این امر در مناطق کشاورزی حوزه دریاچه ارومیه دوچندان می باشد.

این مقدار معادل غذای ۲۰ میلیون انسان می باشد. متأسفانه هر ساله در حدود یک سوم و در بعضی موارد تا نیمی از محصولات کشاورزی تولیدی در کشورمان به علل مختلف در طی مراحل کاشت تا برداشت از بین رفته، از چرخه مصرف خارج می شود. این مسئله متأثر از کم توجهی به اهمیت مراحل قبل از کاشت، کاشت، داشت و برداشت بهداشتی و اصولی محصولات، کمبود تجهیزات و فرسودگی ماشین آلات کشاورزی و نقصان در مراحل فرآوری و بسته بندی استاندارد و نهایتا عدم استفاده از روش های مناسب نگهداری مواد غذائی در انبارها است.

کاهش ضایعات محصولات کشاورزی کمک شایانی به افزایش تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده بالاتر محصولات خواهد نمود. این عمل می تواند از سطح خودمصرفی تا تجاری گسترش یافته و رضایت خاطر کشاورزان را فراهم نماید.

تولیدکننده ای که با زحمت فراوان باغ یا باغچه ای را پرورش می دهد، تمایل دارد محصولش را تماما مصرف کند یا با به کارگیری روش های مختلف، کمترین ضایعات و هزینه مالی را تحمل نماید. برای بهبود وضعیت باید چالش های مدیریت تولید و پس از برداشت محصول را مورد بررسی زیربنایی و اصولی قرارداد.

با این وجود پس از رعایت اصول لازم در مراحل تولید و برداشت محصولات کشاورزی توجه اساسی به بهبود سیستم حمل و نقل، طبقه بندی محصولات بر اساس کیفیت، فرآوری محصولاتی که در زمان برداشت آسیب دیده اند، بازاریابی مناسب برای محصول تولیدی، انبارداری و بسته بندی مناسب و متناسب با نوع محصول، از اهمیت خاصی برخوردار است.

ضمن اینکه با حمایت از کشاورزان در جهت افزایش بهره وری محصول و نیز اصلاح نظام خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی گامی در راستای تحقق امنیت غذایی که سنگ بنای جامعه توسعه یافته و عنصر اصلی سلامت روانی و جسمانی است، به وقوع خواهد پیوست. در حال حاضر بیش از ۲۶ درصد ارزش تولید ناخالص ملی و ۲۴ درصد اشتغال کشور مربوط به بخش کشاورزی است که با وجود میزان ضایعات محصولات کشاورزی که معادل ۲۵ درصد درآمد نفتی کشور تخمین زده می شود، این رقم چشمگیر بوده و با کاهش میزان ضایعات، ضمن افزایش عملکرد محصولات باغی و زراعی، صادرات غیرنفتی افزایش یافته و فرصت اشتغال ایجاد می گردد.

فهرست مطالب کتاب روش های کاهش ضایعات محصولات کشاورزی :