کتاب خون شناسی دامپزشکی و روش های آزمایشگاهی

کتاب خون شناسی و روش های آزمایشگاهی، برای تدریس دروس نظری و عملی خون شناسی در دوره های کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد علوم آزمایشگاهی دامپزشکی تدوین گردیده است.

کتاب حاضر شامل پنج فصل مبانی خون شناسی، روش های آزمایشگاهی خون شناسی دامپزشکی، بیماری های خونی در دام ها، انعقاد خون و گروه های خونی و انتقال خون در دامپزشکی، به همراه تصاویر رنگی خون شناسی و جداول مربوط به مقادیر طبیعی عوامل خونی در دام های مختلف می باشد.

در تدوین این کتاب سعی شده است تکیه و تأکید بر اصول و نحوه انجام آزمایش های هماتولوژی باشد و مواردی را که به بروز خطا در آزمایش ها منجر می شود و در نتیجه گزارش آزمایش با اشکال روبرو می گردد، متذکر شده و روش پیشگیری از آنها بررسی شود و یا در صورت وقوع چنین موارد، روش های درک و اطلاع از آنها و یا در صورت امکان، تصحیح و اشتباه و خطا بیان گردد.

با این حال به منظور درک بهتر دلایل انجام آزمایش های خون شناسی، آگاهی از مطالب نظری خون شناسی و بیماری های خونی ضروری است؛ بنابراین، فصولی از کتاب به شرح نحوه تشکیل سلول های خونی، بلوغ و ورود آنها به جریان خون، انواع کم خونی ها و سرطان های سلول های خونی و نیز چگونگی تشخیص و تفکیک آنها از یکدیگر، انعقاد خون و گروه های خونی در دام ها و همچنین انتقال خون در دامپزشکی اختصاص یافته است.

از آنجا که خون شناسی (هماتولوژی) علمی است که بیشتر با مشاهدات عینی سر و کار دارد و تجربه مفید هم با رویت و شناخت عملی سلول ها به دست می آید، سعی شده است تا حد امکان در کتاب از تصاویر مختلف، به ویژه تصاویر رنگی استفاده شود تا با درک بیشتر و عمیق تر خواننده، به درک مفاهیم خون شناسی منجر گردد.

گر چه اثر حاضر حاصل سال ها تجربه، مطالعه و تدریس هماتولوژی نظری و عملی به عنوان بخشی از درس کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی” توسط مؤلفان آن در دانشکده های دامپزشکی دولتی و غیر دولتی، در دوره های کاردانی، کارشناسی و دکتری دامپزشکی است، با این حال نمی تواند خالی از خطا و کاستی هایی بوده که از دید و نظر نگارندگان پنهان مانده باشد؛ لذا از همکاران محترم و خوانندگان عزیز انتظار داریم که ما را در رفع این نقایص یاری فرمایند.

مقدمه : هماتولوژی (خون شناسی) به معنای مطالعه خون است که در آن، ابتدا مطالعه عناصر یاخته ای خون مد نظر قرار می گیرد. عناصر یاختهای خون، شامل گویچه های سفید با الکوسیت ها، گویچه های قرمز یا اریتروسیت ها و پلاکت ها یا ترومبوسیت ها است. گویچه های خونی تقریبا ۴۵٪ از حجم خون را تشکیل می دهند.

گویچه قرمز حاوی هموگلوبین است و کار حمل و نقل گاز های خون را به عهده دارد؛ گویچه های سفید از بدن در مقابل عوامل بیگانه محافظت می کنند و پلاکت ها در قطع خونریزی دخالت دارند. ۵۵٪ باقی مانده از حجم خون، بخش مایع آن است که پلاسما نام دارد؛ ۹۰٪ پلاسما آب است و ۱۰% بقیه آن را پروتئین ها (شامل آلبومین، گلوبولین ها و عوامل انعقادی)، کربوهیدرات ها، چربی ها و نمک ها تشکیل می دهند.

کارکردهای خون عبارتند از:

1. حمل اکسیژن، آب، الکترولیت ها، مواد مغذی و هورمون ها به بافت ها و خارج کردن دی اکسید کربن از آنها؛
2. حمل مواد دفعی از راه کلیه ها، ریه ها، کبد، روده و پوست؛
3. کنترل محتوای آب یاخته ها و مایع بینابینی؛
4. تنظیم دمای بدن یا تغییر توزیع آن؛
5. توزیع هورمون ها برای کنترل کارکردهای بدن (هورمون ها نیز با تاثیر بر اعضای خون ساز، خون سازی را کنترل می کنند)؛
6. دفاع از بدن در مقابل باکتری های مهاجم؛
7. حفظ ایمنی بدن

از آنجا که خون، مستقیم و غیر مستقیم، در تمام فرایندهای بیوشیمیایی بدن شرکت دارد، انتظار تغییر و تحول آن در بیماری ها طبیعی است. بنابراین، بررسی و آزمایش خون از کارهای ضروری برای تشخیص بیماری به شمار می رود.

فهرست مطالب کتاب خون شناسی دامپزشکی و روش های آزمایشگاهی :

کتاب خون شناسی و روش های آزمایشگاهی، برای تدریس دروس نظری و عملی خون شناسی در دوره های کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد علوم آزمایشگاهی دامپزشکی تدوین گردیده است.

کتاب حاضر شامل پنج فصل مبانی خون شناسی، روش های آزمایشگاهی خون شناسی دامپزشکی، بیماری های خونی در دام ها، انعقاد خون و گروه های خونی و انتقال خون در دامپزشکی، به همراه تصاویر رنگی خون شناسی و جداول مربوط به مقادیر طبیعی عوامل خونی در دام های مختلف می باشد.

در تدوین این کتاب سعی شده است تکیه و تأکید بر اصول و نحوه انجام آزمایش های هماتولوژی باشد و مواردی را که به بروز خطا در آزمایش ها منجر می شود و در نتیجه گزارش آزمایش با اشکال روبرو می گردد، متذکر شده و روش پیشگیری از آنها بررسی شود و یا در صورت وقوع چنین موارد، روش های درک و اطلاع از آنها و یا در صورت امکان، تصحیح و اشتباه و خطا بیان گردد.

با این حال به منظور درک بهتر دلایل انجام آزمایش های خون شناسی، آگاهی از مطالب نظری خون شناسی و بیماری های خونی ضروری است؛ بنابراین، فصولی از کتاب به شرح نحوه تشکیل سلول های خونی، بلوغ و ورود آنها به جریان خون، انواع کم خونی ها و سرطان های سلول های خونی و نیز چگونگی تشخیص و تفکیک آنها از یکدیگر، انعقاد خون و گروه های خونی در دام ها و همچنین انتقال خون در دامپزشکی اختصاص یافته است.

از آنجا که خون شناسی (هماتولوژی) علمی است که بیشتر با مشاهدات عینی سر و کار دارد و تجربه مفید هم با رویت و شناخت عملی سلول ها به دست می آید، سعی شده است تا حد امکان در کتاب از تصاویر مختلف، به ویژه تصاویر رنگی استفاده شود تا با درک بیشتر و عمیق تر خواننده، به درک مفاهیم خون شناسی منجر گردد.

گر چه اثر حاضر حاصل سال ها تجربه، مطالعه و تدریس هماتولوژی نظری و عملی به عنوان بخشی از درس کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی” توسط مؤلفان آن در دانشکده های دامپزشکی دولتی و غیر دولتی، در دوره های کاردانی، کارشناسی و دکتری دامپزشکی است، با این حال نمی تواند خالی از خطا و کاستی هایی بوده که از دید و نظر نگارندگان پنهان مانده باشد؛ لذا از همکاران محترم و خوانندگان عزیز انتظار داریم که ما را در رفع این نقایص یاری فرمایند.

مقدمه : هماتولوژی (خون شناسی) به معنای مطالعه خون است که در آن، ابتدا مطالعه عناصر یاخته ای خون مد نظر قرار می گیرد. عناصر یاختهای خون، شامل گویچه های سفید با الکوسیت ها، گویچه های قرمز یا اریتروسیت ها و پلاکت ها یا ترومبوسیت ها است. گویچه های خونی تقریبا ۴۵٪ از حجم خون را تشکیل می دهند.

گویچه قرمز حاوی هموگلوبین است و کار حمل و نقل گاز های خون را به عهده دارد؛ گویچه های سفید از بدن در مقابل عوامل بیگانه محافظت می کنند و پلاکت ها در قطع خونریزی دخالت دارند. ۵۵٪ باقی مانده از حجم خون، بخش مایع آن است که پلاسما نام دارد؛ ۹۰٪ پلاسما آب است و ۱۰% بقیه آن را پروتئین ها (شامل آلبومین، گلوبولین ها و عوامل انعقادی)، کربوهیدرات ها، چربی ها و نمک ها تشکیل می دهند.

کارکردهای خون عبارتند از:

1. حمل اکسیژن، آب، الکترولیت ها، مواد مغذی و هورمون ها به بافت ها و خارج کردن دی اکسید کربن از آنها؛
2. حمل مواد دفعی از راه کلیه ها، ریه ها، کبد، روده و پوست؛
3. کنترل محتوای آب یاخته ها و مایع بینابینی؛
4. تنظیم دمای بدن یا تغییر توزیع آن؛
5. توزیع هورمون ها برای کنترل کارکردهای بدن (هورمون ها نیز با تاثیر بر اعضای خون ساز، خون سازی را کنترل می کنند)؛
6. دفاع از بدن در مقابل باکتری های مهاجم؛
7. حفظ ایمنی بدن

از آنجا که خون، مستقیم و غیر مستقیم، در تمام فرایندهای بیوشیمیایی بدن شرکت دارد، انتظار تغییر و تحول آن در بیماری ها طبیعی است. بنابراین، بررسی و آزمایش خون از کارهای ضروری برای تشخیص بیماری به شمار می رود.

فهرست مطالب کتاب خون شناسی دامپزشکی و روش های آزمایشگاهی :