اهمیت و کاربرد ویتامین ها و مواد معدنی در تغذیه ماهی قزل آلا

ویتامین ها مواد آلی هستند که به مقدار کم در غذاها موجودند. این مواد در ساختمان بافتها وارد نمی شوند و عمل انرژی زایی ندارند. ویتامین ها در انتقال انرژی و تنظیم سوخت و ساز بدن نقش عمده دارند و چون بیشتر آنها در بدن ماهی تولید نمی شوند باید همراه مواد غذایی به ماهی برسند و در اثر کمبود آن در غذای ماهی، ماهی بیمار خواهد شد.

  • نیاز ویتامین ها نسبت به گونه، اندازه، میزان رشد و دمای محیط ماهی و … متفاوت است.
  • ویتامینها به دو گروه محلول در چربی (ویتامین A, D, K, E) و محلول در آب مانند ویتامین های B کمپلکس، C و سایر ویتامین ها تقسیم می شوند.

گروه اول همراه با چربی ذخیره شده و عمل جذب آنها در روده باریک با وجود چربی صورت می گیرد. وجود این ویتامینها برای بدن مفید است ولی مصرف آن نباید بیش از اندازه انجام شود.

  • ویتامین A برای رشد و سلامت بدن مناسب و در دمای بالای ۱۰ درجه سانتیگراد موثر می باشد. مصرف ویتامین A بهتر است همراه ویتامین E صورت گیرد.
  • ویتامین D جهت استحکام استخوانها و اسکلت بندی مفید است همچنین در جذب کلسیم و فسفر در روده کوچک دخالت دارد.
  • ویتامین E در برابر حرارت و اکسید شدن بسیار مقاوم است و به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی عمل می کند.
  • ویتامین K دارای خاصیت ضد خونریزی می باشد.

ویتامین های محلول در آب بسرعت در بدن جذب می گردد و ذخیره می گردد و ذخیره آنها به اندازه ویتامینهای محلول در چربی نخواهد بود ولی نیاز مصرف آنها بیشتر است. اکثر ویتامین ها در بازار بصورت مخلوط (پودرهای مولتی ویتامین) عرضه می شوند و مقدار مصرف آنها در شرایط عادی ۰٫۵ درصد در جیره غذایی ماهیان می باشد.

مواد معدنی در سوخت و ساز بدن و همچنین سختی استخوانها و تعادل اسمزی بدن ماهیان با محیط آب و سیستم عصبی و غده های ترشحی دخالت دارند. این مواد هر چند بمقدار ناچیز در غذای ماهیان وجود دارد ولی همین مقدار کم برای حیات آنها بسیار ضروری است.

عناصر معدنی به دو دسته پرنیاز و کم نیاز تقسیم می شوند :

عناصر معدنی پر نیاز: شامل کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، گوگرد و کلر می باشد که عمدتا به میزان ۰٫۵ تا ۱ درصد وزن غذای مصرفی باید استفاده شود.

عناصر معدنی کم نیاز: شامل آهن، مس، منگنز، روی، کبالت، و ید که حدود ۵ تا ۱۰۰ میلی گرم در هر کیلو گرم غذا مورد نیاز است.

مهمترین نشانه های کمبود ویتامین و مواد معدنی در ماهیان: کندی رشد، بیحالی، تیرگی رنگ، بی ثباتی و فقدان تعادل، ضریب تبدیل غذایی ضعیف، بدشکلی استخوان بندی، بی اشتهایی، بروز تلفات، خونریزی های داخلی، کم خونی و…

مهمترین منابع تامین طبیعی ویتامین ها: انواع سبوس و مخمر، شیر، گوشت و آرد ماهی، جوانه گندم، حبوبات و غلات.