مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
بیماری تب برفکی، یک بیماری عفونی و به شدت واگیر دام می باشد. این بیماری، دام های زوج سم از جمله گونه های نشخوارکنندگان اهلی نظیر گاو، گاومیش، گوسفند و بز و همچنین نشخوارکنندگان وحشی (آهو، گوزن و … ) و خوک و گراز را مبتلا می کند.
اهمیت بیماری تب برفکی
بیماری تب برفکی به دلایل زیر به عنوان مهمترین بیماری واگیر دام ها به شمار می آید:
- ویروس عامل بیماری یکی از ویروس های مقاوم به شرایط محیطی به حساب می آید. به طور مثال این ویروس در کود حیوان تا 90 روز و بر روی لباس و لوازم دامداری تا 70 روز زنده باقی می ماند.
- بیماری دارای سرعت انتشار بالا بوده و تا 100 درصد دام های حساس را مبتلا می کند.
- باعث مرگ و میر در دام های جوان (گوساله، بره و بزغاله) می شود.
- شدت بیماری در دام های خالص و پر تولید بیشتر است.
- باعث افزایش موارذ ورم پستان و کاهش شدید شیر در گله ها می گردد.
- باعث افزایش موارد سقط جنین در دام های آبستن می گردد.
- باعث افزایش هزینه های درمان و تحمیل هزینه ها، واکسیناسیون و هزینه ضدعفونی در واحد های آلوده می گردد.
- باعث کاهش شدید تولید گوشت، شیر و پشم می گردد.
- باعث کاهش مقاومت دام در برابر بیماری ها و در نتیجه افزایش وقوع دیگر بیماری های دامی می گردد.
- باعث باقی ماندن عفونت برای مدت های طولانی (ماه ها و تا سال ها) در گله می گردد. به همین دلیل در هنگام خرید دام به سوابق سلامت گله و واکسیناسیون بایستی توجه گردد.
- باعث توقف صادرات دام و فرآورده های خام دامی می گردد.
راه های انتقال بیماری تب برفکی
- ویروس عامل بیماری در دستگاه تنفسی، بزاق، شیر، ادرار، مدفوع، خون، گوشت، اندام های داخلی، جنین سقط شده و ترشحات همراه آن اسپرم دام های بیمار وجود دارد.
- ویروس عامل بیماری می تواند به همراه باد از منطقه ای به منطقه دیگر و تا شعاع زیاد منتقل می شود.
- ویروس بیماری تب برفکی می تواند به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به دام های دیگر منتقل شود.
انتقال مستقیم بیماری:
به عنوان مهمترین راه انتقال بیماری به حساب می آید و دام های بیمار یا دام های آلوده به ظاهر سالم، ویروس عامل بیماری را همراه هوای تنفسی به دام های دیگر انتقال داده و سبب بروز بیماری در دام های حساس می گردد. گوساله، بره و بزغاله از طریق خوردن شیر دام های آلوده مبتلا می شوند.
انتقال غیر مستقیم بیماری:
در این روش ویروس عامل بیماری توسط آب، علوفه، وسایل دامداری، وسایل نقلیه، تردد افراد متفرقه، تردد دلالان و یا از طریق حیواناتی مانند گربه و پرندگان از واحد های آلوده به واحد های سالم منتقل می شود.
علائم بالینی در گاو
ویروس عامل بیماری 5 تا 7 روز بعد از وارد شدن به بدن دام باعث بیماری دام می شود. علائم بیماری در ابتدا به صورت تب بالا، کاهش تولید شیر و بی حالتی مشاهده می گردد.
به دنبال کاهش تب، دام بیمار علائم زیر را نشان می دهد:
- ریزش بزاق (بزاق کف آلود).
- دندان قروچه.
- زخم و تاول بر روی زبان و مخاطات دهان (که گاهی منجر به کنده شدن تمام پوست لثه و زبان می گردد).
- زخم و تاول در سم.
- لنگش شدید.
- زخم و تاول بر روی سرپستانک ها و قسمت پایین پستان که گاهی منجر به ورم پستان می گردد.
ابتدا قلب در دام های جوان می تواند باعث بروز مرگ ناگهانی گردد. در دام های آبستن سنگین، سقط جنین ممکن است مشاهده گردد.
علائم بیماری در گوسفند و بز
شدت علائم بیماری در گوسفند کمتر از گاو بوده و مهمترین علامت بیماری، لنگش واگیر دار در گله می باشد. بعضی از دام های بیمار ممکن است علائم تاول و زخم کوچک در سم و دهان را نشان دهند. دام های آبستن ممکن است دچار سقط جنین شوند. همچنین بیماری در دام های جوان (بره و بزغاله) باعث مرگ ناگهانی ناشی از ابتلا قلب می گردد.
مدیریت پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی
- واکسیناسیون: واکسیناسیون به تنهایی نمی تواند مانع بروز بیماری گردد، ولی انجام عملیات واکسیناسیون بر اساس برنامه های اعلام شده از سوی دامپزشکی به همراه مدیریت صحیح و اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای، در کنترل و پیشگیری از بیماری نقش بسزایی ایفا می کند.
- دام های آلوده نقش بسیار مهمی در انتقال بیماری دارند. به همین دلیل کنترل تردد دام و انجام خرید و فروش دام زیر نظر دامپزشک، نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری دارد.
- ضدعفونی کلیه وسایل نقلیه در هنگام ورود و خروج از دامداری ها.
- رعایت اصول بهداشتی از قبیل پوشش لباس و چکمه مخصوص برای کلیه افرادی که وارد دامداری می شوند. (دلالان، دامپزشکان، مامور تلقیح مصنوعی، افراد متفرقه و … ) باعث جلوگیری از انتشار بیماری می شود.
- دفن بهداشتی لاشه دام های تلف شده.
- دفن بهداشتی کود و فضولات دامی (عدم جا به جایی کود آلوده تا رفع کامل بیماری).
- ضدعفونی محوطه دامداری آلوده با استفاده از محلول فرمالین 5%، سود سوزآور 2% یا آهک.
- قرنطینه نمودن دام های تازه وارد به مدت 3 هفته.
- عدم پرورش همزمان چند نوع دام مانند پرورش همزمان گاو با گوسفند و بز در یک مکان.
- گزارش فوری کلیه موارد وقوع بیماری به نزدیک ترین تشکیلات دامپزشکی (دولتی و خصوصی).
- جلوگیری از استفاده از مرتع یا منبع آلوده که قبلا گله آلوده از آن استفاده کرده است.
- جا به جایی دام با اخذ مجوز قانونی و با رعایت آرامش و به حداقل رساندن استرس حمل و نقل.
- دام های فاقد سابقه واکسیناسیون یک هفته قبل از حمل و نقل واکسینه شوند. از واکسیناسیون دام های خسته (تازه وارد)، بیمار و ضعیف خودداری گردد.
- در دام های جوان (گوساله، بره، بزغاله) که برای اولین بار واکسن دریافت می کنند، واکسن یادآور حداقل سه هفته بعد از اولین واکسیناسیون بایستی تزریق گردد.
